Proces kościelny – jak wybierany jest skład sądu?

Określenie składu osobowego sądu który będzie prowadził dane postępowanie bardzo często musi obowiązkowo znaleźć się w pismach sądowych kierowanych do stron postępowania. Procesy sądowe są nieco inne od tych powszechnych, bowiem w tym przypadku w składzie sądu znajdują się zarówno osoby świeckie, jak i duchowne.

Struktura Kościelnego Sądu

Kościelny Sąd posiada również własną strukturę. Na jego czele stoi Oficjał, który może być również nazywany wikariuszem sądowym. Funkcję tę może sprawować wyłącznie osoba duchowna, która posiada odpowiednie do tego kwalifikacje – do wymaganych rzeczy należy tutaj wykształcenie związane z tą dziedziną. Istnieją tutaj jednak pewne wyjątki; w zależności od konkretnej sytuacji oraz zapisów zawartych w Kodeksie Prawa Kanonicznego dopuszczane są niekiedy różnego rodzaju odstępstwa od tej reguły. Osoby duchowne nie w każdym przypadku posiadają bowiem odpowiednie warunki oraz okoliczności, które pozwoliłyby im na uzyskanie takiego stopnia. Kolejnym wymogiem jest również posiadanie tak zwanej nienaruszonej sławy; osoba sprawująca taką funkcję musi również być w odpowiednim wieku. Wbrew pozorom, wymogi dotyczące wieku występują również w świeckim sądownictwie. Nie są one wcale żadnym archaicznym zapisem który moglibyśmy uznać za pozostałości po dawnych czasach, bowiem mają one pełne uzasadnienie w rzeczywistych faktach. W składzie sądu występuje również Wiceoficław, zwany także pomocniczym wikariuszem sądowniczym; jest to pełnomocnik Oficjała. Do sprawowania takiej funkcji należy spełniać podobne wymogi. Oficjalat składa się dodatkowo z sędziów. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że w Polsce zgodnie z tradycją takie stanowiska mogą sprawować wyłącznie osoby duchowne, ale w rzeczywistości jest zupełnie inaczej – są one otwarte również i dla osób świeckich. Jeżeli jednak osoba świecka zostaje przydzielona jako sędzia do danej sprawy, to stanowisko dwóch pozostałych sędziów powinny już zajmować osoby duchowne. Istnieje tutaj również wymóg dotyczący posiadania odpowiedniego wykształcenia, tak samo jak w przypadku Oficjałów oraz Wiceoficjałów; w tym wypadku nie istnieją jednak żadne ograniczenia dotyczące wieku osoby sprawującej takie funkcje. Kolejnym błędnym mniemaniem jest to, że w składzie w absolutnie każdym przypadku musi zasiadać trzech sędziów.

W wielu przypadkach wyrok może zostać wydany już przez jednego sędziego, na przykład przy tak zwanych procesach dokunentalnych, które oparte są na konkretnych dokumentach. Spowodowane jest to tym, że dowód w takiej postaci jest uważany za bardziej wartościowy niż zeznania świadków.

22 maja 2020