W wyjątkowej sytuacji przedsiębiorca musi liczyć się z możliwością nałożenia na niego przez sąd zakazu prowadzenia działalności gospodarczej – stanie się tak na mocy ustawy o prawie upadłościowym i naprawczym.
Postępowanie upadłościowe wszczyna się w sytuacji, gdy zadłużony przedsiębiorca nie jest w stanie regulować swoich zobowiązań i staje się niewypłacalny. Jedna z możliwych konsekwencji to w tym przypadku wydanie przez sąd upadłościowy decyzji o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej. Na mocy orzeczenia sądu może on obowiązywać przez okres od trzech do dziesięciu lat. Na długość obowiązywania zakazu ma wpływ szereg czynników związanych przede wszystkim z postawą dłużnika – stopień jego winy oraz skutki podejmowanych działań. Większy wymiar kary może zostać orzeczony na przykład w przypadku podjęcia przez przedsiębiorcę działań zmierzających do obniżenia wartości ekonomicznej upadłego przedsiębiorstwa.
Po wydaniu przez sąd orzeczenia, dłużnik nie tylko nie może samodzielnie prowadzić działalności gospodarczej, ale również pełnić funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym lub fundacji.
Zakazem w szczególności mogą zostać objęte osoby, które z własnej winy nie dopełniły określonych obowiązków:
- mimo iż były do tego zobowiązane, nie złożyły w przeciągu dwóch tygodni od dnia wystąpienia ku temu przesłanek wniosku o ogłoszenie upadłości;
- po ogłoszeniu upadłości nie udostępniły potrzebnych do zakończenia postępowania dokumentów, ksiąg handlowych, korespondencji lub nie wskazały i nie wydały majątku;
- po ogłoszeniu upadłości obciążyły, naruszyły, ukrywały lub niszczyły majątek, który został zaliczony w poczet masy upadłości;
- w trakcie postępowania upadłościowego nie wypełniły swoich obowiązków lub utrudniały prowadzenie postępowania.
Dokument przede wszystkim musi spełniać wymogi dotyczące pism procesowych i pozwów. Osoby uprawnione do złożenia wniosku to: wierzyciel, tymczasowy nadzorca sądowy, zarządca przymusowy, syndyk, nadzorca sądowy lub zarządca, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz prokurator.
Zakaz nie będzie miał zastosowania w przypadku dłużników posiadających udziały w spółce kapitałowej oraz wspólników handlowych spółek osobowych, jeśli nie są uprawnieni do ich reprezentowania.
W pewnych przypadkach sąd nie będzie również orzekał zakazu prowadzenia działalności gospodarczej – związane jest to z przedawnieniem orzekania i występuje, gdy:
- postępowanie nie zostało wszczęte w ciągu roku począwszy od daty umorzenia lub zakończenia postępowania upadłościowego,
- wniosek o ogłoszenie upadłości został oddalony, a powodem był brak majątku upadłego, który uniemożliwiał pokrycie kosztów postępowania;
- wniosek o ogłoszenie upadłości nie został złożony w terminie, w jakim dłużnik był zobowiązany dopełnić tej formalności.
