Większość zawieranych umów nie wymaga aktu notarialnego, choć dla przydania im znaczenia i dla bezpieczeństwa ich zgodności z przepisami prawa, zawsze istnieje taka możliwość, pod warunkiem wszakże, że opłacimy stosowną opłatę notariuszowi ( takie opłaty zależą oczywiście od rodzaju umowy i od wartości przedmiotu umowy- im większy, tym opłaty droższe) .
Są jednak sytuacje i umowy, kiedy zwarcia ich przed notariuszem i w formie aktu notarialnego jest obowiązkowe, gdyż bezwzględnie wymaga tego prawo. Jeśli umowa, która według przepisów prawa musi być zawarta w formie aktu notarialnego, to każda inna jej forma spowoduje tak zwaną bezskuteczność czynności, czyli po prostu będzie nieważna .
W prawie określanym przed kodeks cywilny, akt notarialny jest bezwzględnie obowiązkowy w przypadku następujących czynności:
– przeniesienie własności nieruchomości ( z wyłączeniem czynności tak zwanego wniesienia gruntów jako wkładu do rolniczej spółdzielni produkcyjnej)
– przeniesienie wieczystego użytkowania nieruchomości
– umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości
– umowa małżeńska ( intercyza)
– umowa leasingu
– oświadczenie woli osoby, która samodzielnie nie jest w stanie przeczytać umowy
– umowa zrzeczenia się własności nieruchomości
– umowa zbycia spadku
– testament, umowa działu spadku ( dotyczy zazwyczaj nieruchomości rolnej )
– umowa zrzeczenia się własności nieruchomości
– oświadczenie właściciela dotyczące ograniczeń rzeczowych w stosunku do nieruchomości
– oświadczenie darczyńcy do momentu spełnienia warunków wpływających na ważność umowy darowizny
Natomiast dla spółek handlowych akty notarialne są obowiązkowe przy następujących czynnościach:
– statuty spółek akcyjnych
– uchwała wspólników dotycząca zmiany umowy i obniżeniu kapitłu zakładowego spółki
– umowy spółek: akcyjnej, komandytowej, z ograniczoną odpowiedzialnością oraz partnerskiej
– oświadczenie wspólnika spółki dotyczące objęcia nowych udziałów
– oświadczenie nowego wspólnika spółki o objęciu udziałów
– zawiązanie spółki uchwałą podwyższającą kapitał zakładowy
Obowiązek przestrzegania formy aktu notarialnego dotyczy również prawa spółdzielczego, a konkretnie chodzi o następujące sprawy:
1. sporządzenie umowy sprzedaży spółdzielczego, własnościowego prawa do lokalu
2.sporządzenie umowy sprzedaży odrębnej części własności lokalu
3. sporządzenie protokółu pełnomocnictwa dla wspólnot mieszkaniowych .